Suudi Arabistan ve İran arasındaki ipler koptu

Şii din adamı Ayetullah Nemr`in Riyad tarafından idamı, iki rakip güç Suudi Arabistan ve İran arasındaki gerilimi tırmandırdı.

Riyad, kendisini eleştiren Tahran`la ilişkilerini kestiğini açıkladı.

Suudi Arabistan`ın Şii kanaat önderi Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr`i ‘terör` suçlamasıyla idam etmesi, Ortadoğu`nun iki rakip gücü arasında tansiyonu tırmandırdı. İran`dan arka arkaya en üst düzeyde kınamalar gelirken Riyad ise kararın adil olduğunu savunarak Tahran`ı teröre destek vermekle suçladı.

ABD taraflara gerilimi düşürmeleri yönünde telkinlerde bulunurken, günün ilerleyen saatlerinde Riyad, şok bir karara imza atarak İran`la ilişkilerini tamamen kestiklerini duyurdu. Dışişleri Bakanlığı`ndan yapılan açıklamada, ülkede bulunan İranlı diplomatların 48 saat içinde ülkeyi terk etmeleri istendi.

İran`ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney, ‘şehit` Nemr`in adaletsiz şekilde infaz edilmesinin sonuçlarının görüleceğini ve ‘ilahi intikamın` Suudi yetkililerin peşini bırakmayacağını söyledi. İran Devrim Muhafızları ise ‘şiddetli intikam` tehdidinde bulunarak ‘terörist dostu, İslam karşıtı` olarak nitelediği Suudi rejiminin çökeceğini savundu.

Yetkililerin tepkilerinin yanı sıra Tahran`daki ve Meşhed`deki Suudi diplomatik temsilcilikleri de infazı protesto eden göstericilerin hedefi oldu. Tahran`daki elçilik binasına girmeyi başaran bir grup, binayı kısmen ateşe verdi. Bunun üzerine Riyad, tüm diplomatlarını Dubai`ye çektiğini açıkladı.

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, konsolosluk saldırılarını eleştirirken, Şeyh Nemr`in idamını ise kınadı. İnfaza Şii dünyasından gelen tepkiler İran`la sınırlı kalmadı. Önceki akşam infazı kınayan Irak Başbakanı Haydar El-İbadi`den sonra Lübnanlı Hizbullah grubunun lideri Hasan Nasrallah da olayın ‘hafife alınabilir` olmadığını belirtti.

Riyad yönetiminin Tahran`dan gelen tepkilere karşılığı sert oldu. Dışişleri Bakanlığı`na çağrılan İran Büyükelçisi`ne Tahran`ın tepkisinden duyulan rahatsızlığı iletildi. Suudi Dışişleri, bir açıklama yayınlayarak infaz kararını kınamanın, ‘kör mezhepçilik` yapan İran`ın teröre destek veren ‘gerçek yüzünü` ortaya çıkardığını savundu.

Bununla yetinmeyen bakanlık, Tahran`la bütün ilişkileri kestiklerini açıkladı. Mısır`ın başkenti Kahire`de bulunan Arap Birliği de Tahran`daki elçilik binasına saldırılmasının sorumluluğunun ‘barışı tehdit etmek`le suçladığı İran`a ait olduğu açıklamasında bulundu.

Silahlı mücadeleye karşı tavrıyla tanınan Şii din adamının idam edilmesi, Şii dünyası dışından da tepki çekti. ABD Dışişleri Bakanlığı, infazın mezhep gerilimlerini tırmandırma riski oluşturduğuna dikkat çekerken AB ve Almanya`dan da benzer açıklamalar geldi. BM İnsan Hakları Komiseri Zeyd Raad el-Hüseyin ise idam edilenlerin adil yargılanıp yargılanmadığının belirsiz olduğunu belirtti.

IŞİD karşıtı cephe de çökebilir

İnfaz haberi, bölgedeki Sünnilerin liderliğine oynayan S.Arabistan ile Şiilerin koruyucusu rolünü üstlenen İran arasındaki on yıllardır devam eden gerilimde de yeni bir aşama olarak yorumlandı.

Uzmanlar, S.Arabistan`dan Irak`a, Lübnan`dan Bahreyn`e kadar bölgedeki pek çok ülkeye yayılan Şiilerin İran`ın adım atmasını bekleyeceğine dikkat çekti. Nemr`in idamı sebebiyle Riyad`ı cezalandırmak isteyecek Tahran`ın atabileceği birkaç adım olduğu belirtildi.

Bunlar arasında, Riyad aleyhindeki propaganda savaşına hız vermek, Yemen`de hâlihazırda Suudi güçleriyle savaşan Şii Husilere askeri desteği artırmak ve piyasaya ucuz petrol sağlayarak hâlihazırda büyük açık veren Suudi ekonomisini daha fazla yaralamak seçeneklerinin bulunduğu kaydedildi.

Analistler ayrıca bu son gerilim, terör örgütü IŞİD`e karşı Suriye ve Irak`ta ortak bir cephe kurmaya çalışan Batılı ülkelerin Tahran ve Riyad`ı kısmi işbirliğine razı etme çabalarına da büyük oranda darbe vuracağına dikkat çekti. Zaman.com.tr